مدرسه آینده (حیاطِ تجربه)

مدرسه به عنوان بسترِ رشد و آموزشِ زیست جمعی، یکی از مهم ترین فضاهای شهر مدرن است. انتقال پیچیدگی زیستی ما به عنوان گونه ای در حال تکامل به نسل بعد با روش هایی خلاقانه و هدفمند قطعا  آینده را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

معماران از این جنبه که می توانند همواره پتانسیل های پنهان را در پروژه های معماری و شهری را عیان کنند و امکانات ساختاری زیستی بدیلی را ارائه دهند نقش پر رنگی در طراحی این فضاها دارند.از این رو مدرسه و آینده دو کلید واژه اصلی برای طراحی در این پروژه هستند که به تحلیل و تفسیر خوانش ما به صورت جداگانه خواهیم پرداخت.

مدرسه: فضای تعاملی است میان کودکان و نوجوانان با معلمانشان و انتقال ترکیبی زیستی حاصل از تعامل و آموزش. تعامل و تجربه موضوعی است که در سال های اخیر پر اهمیت تر از  آموزش کلاسیک است. از این رو کیفیات فضایی مورد تجربه در فضای این مدرسه نکته ای حائز اهمیت بود. چگونه می توان مدرسه ای برای تجربه طراحی کرد تا آموزشش صرف. چگونه کودکان می توانند تجربه زندگی جمعی و شهری را در مدرسه پیاده سازی کنند؟ به نظر می رسد دستیابی به تمام این مفاهیم از دریچه نگاه معماری و آموزش در آینده قابل تحلیل است. آینده درگیر چه مفاهیمی است که باید در مدارس جزوی از الگوی زندگی به نسل بعد منتقل شود و این انتقال نه صرفا از راه آموزش کلاسی بلکه آموزش تجربی میسر است.

آینده: آینده برای ما آینده اقلیمی-زیستی بشر را به دنبال خود می آورد چرا که مهم ترین مسائل پیش رو برای نسل های آینده زندگی در جهان پسا سوخت فسیلی است. این که ویژگی زیست آینده چگونه است بسیار  حائز اهمیت است. آستانه ی راحتی و حرارتی تا حدودی در اثر کمبود انرژی های تجدید ناپذیر در سال های اخیر دستخوش تحول شده است و ما را به این سو می برد تا فضاهایی مطابق به این عصر در آن تعبیه کنیم. آینده ای که بیش از پیش به گرمایش زمین، مصرف انرژی و به کار گیری انرژی های تجدید پذیر پایبند خواهد بود و آن را در یک آموزش عملی و تجربی و نحوه زیست در این فضا ها به نسل های بعد آموزش می دهد.

مدرسه ای در اقلیم گرم و خشک: با توجه به نحوه طرح سوال در مسابق و مشخص نبودن مختصات دقیق سایت و یا شهر مورد طراحی موارد دیگری در شروع طراحی حائز اهمیت می شد از جمله نحوه آموزش در آینده نزدیک و مسائل اقلیمی پروژه. موضوعی که اقلیم به معماری تزریق می کند شاید در شروع کار معماری نتواند هسته ی فکری را شکل دهد اما در ادامه می تواند شکل دهنده ی موثری برای طرح باشد. بافت شهری در این اقلیم همواره در ایران تجربه های موفقی را از سر گذرانده است. اصولا بافت شهرهای کویری و نیمه کویری ما نشانه های درخشانی از نحوه برخورد با این اقلیم را به ما معرفی کرده است. از بافت شهری تا تمهیداتی چون بادگیر و سرداب، تا دستکن ها و الگوهای تک اتاقی همواره نوع تکامل این گونه زیستی اقلیمی محلی برای کشف شگفتی هاست.

مدرسه و شهر: در شهرهای مرکزی ایران الگویی از شهرسازی پیاده می شده که شباهت های فراوانی با یکدیگر دارند. مدرسه فضایی شهری و فضایی برای ماندن است، فضاهای زندگی و استراحتی موقعیتی منحصر به فرد را به دانش آموز می دادند و آنها را به گونه ای به زیست در شهر علم تشویق می کردند. از این رو مدرسه در جایگیری شهری در نقطه ای مهم روی محور های اصلی قرار داشت و در مواقعی به حیاطی برای شهر نیز تبدیل می شد.

بافتی برای آینده: برنامه مفصل مسابقه و وسعت سایت ما را بر آن داشت تا بتوانیم به این قطعه زمین به مثابه بخشی از شهر نگاه کنیم. این که عملکردها می توانند بخشی از بافت شهری را شکل دهند و در این پروسه فضاهای ارتباطی همان بافت موجود در بین عملکردها باشند ایده اصلی شکل گیری طرح بود. این بافت اما به دلایل اقلیمی-عملکردی خود را به زیر زمین می کشد و شهر را به روی بام خود دعوت می کند. مدرسه همانند گذشته و اینبار با دیاگرامی جدید به شهر بر می گردد.

شهر و مدرسه: رابطه شهر و مدرسه در تعریف جدید شکلی متفاوت می گیرد. از آنجایی که مدرسه نیاز به امنیت فضایی است و شهر نباید به طور کامل با عملکردها درگیر شود پلاتفرم فضای شهری به روی بام می آید و از روی پروژه می گذرد ضمنا این صفحه ی شهری سایه اندازی مناسبی را برای عملکردهای زیر فراهم می کند تا بتوانند از تهویه طبیعی و سایه اندازی در فصول گرمتر استفاده نمایند.

بادگیر های آینده: در این پروژه از بادگیرهای مدرن استفاده شده است و ابن بادگیرها به جریان هوا در درون فضاها چه از نوع تهویه و چه مکشی عمل می کنند و تا حدود زیادی مصرف انرژی را در پروژه کاهش می دهند. از طرفی بادگیر ها به عنوان یکی از پرکاربردترین فنون مهندسی در ایران می تواند با بهینه شدن به پروژه های عمومی بازگردد تا بخشی از انرژی مصرفی ساختمان های عمومی را کاهش دهد. این بادگیر ها با کمک آب می توانند تهویه مطبوعی را فراهم کنند.

پنل های خورشیدی: از جایی که سطح بام شهری پروژه با آفتاب شدید نواحی گرم و خشک درگیر است استفاده از سیستم ترکیبی سلول خورشیدی فوتوولتاییک در پروژه ای عمومی در این مقیاس بسیار حائز اهمیت است چرا که می تواند با ایجاد توان برقی مناسب حتی برق اضافه خود را وارد شبکه شهری نماید و به شهر هم از این حیث کمک کند. پنل های خورشیدی از مهم ترین و کاربردی ترین منابع تولید برق برای جهانی بدون سوخت فسیلی به حساب می آید.

فضا در مدرسه آینده: در بخش استراتژی فضایی این مدرسه نوعی دیگر از زیست در ساختمان های عمومی را پیشنهاد می دهد و این کار را با حذف فضاهای سر بسته ارتباطی و تعویض آن با میان فضاهای عملکردها انجام می دهد. میزان انرژی مصرفی از سویی برای تامین سرمایش و گرمایش فضاهای ارتباطی و محورهای اتصالی میزان قابل توجهی در این نوع فضاهاست که در این پروژه کاملا بهینه شده است. راهرو در فضای مدارس کلاسیک فضایی پررنگ است که در این پروژه کاملا با تجربه ای متفاوت روبرو شده است. تجربه بودن، دویدن و رقصیدن و شکل گیری خاطرات در میان احجام مدرسه شکل می گیرد و تغییرات فرمی احجام کودکان را با نحوه حضور و برخورد در فضاهای مختلف آشنا می کند و به آنها تجربه فضاهایی متفاوت از کلاس های کلاسیک را می دهد. این تجربه در حیاط های مدرسه که تقسیم شده و شکل های گوناگونی دارند نیز اتفاق می افتد و بچه ها در حیاط هایی با سامان فرمی متنوع خود را می یابند. شرایط کمرنگ مرزی برای بیرون و درون بودن در کلاس و یا حیاط و داخل یا بیرون مدرسه بودن بسیار مورد توجه قرار گرفته است.